اولویت بندی پتانسیل‌های بوم گردی در منظقه بیابانی خوروبیابانک به روشAHP

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کار شناسی ارشد بیابان زدایی دانشگاه اردکان

2 استادیار بیابان‌زدایی، دانشگاه اردکان

3 گروه اقتصاد کشاورزی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه اردکان- اردکان- ایران

4 گروه مهندسی طبیعت دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشکاه اردکان- اردکان- ایران

چکیده

با توجه به فراوانی مناطق کویری و بیابانی در ایران لزوم شناخت قابلیت­‌های اساسی این مناطق برای از بین بردن محدودیت‌­ها، جلوگیری از مهاجرت مردم و دستیابی به توسعه پایدار آن­‌ها امری ضروری است. منطقه خور و بیابانک قطب گردش‌گری کویر مرکزی ایران محسوب می‌­شود. پژوهش حاضر با هدف شناسایی مناسب‌­ترین مکان برای بوم­گردی در شهرستان خوروبیابانک و پتانسیل‌­یابی قابلیت‌­های منطقه در زمینه­‌ی انجام فعالیت‌­های مختلف بوم­‌گردی انجام شده است. تعداد ۳۰ پرسش­نامه توسط صاحب­‌نظران و خبرگان این حوزه تکمیل شد و از نتایج آن و با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی در نرم افزار Expert Choice جهت رسیدن به اهداف تعیین شده استفاده گردید. نتایج نشان داد شش معیار مورد بررسی به ترتیب اهمیت عبارتند از 1- محیط بیولوژیک، 2- ارزش­های ویژه، 3- محیط فیزیکی (زمین‌­شناسی و ژئومورفولوژی)، 4- محیط اقتصادی-اجتماعی و سیاسی، 5- محیط فیزیکی (آب و هوا و اقلیم) و 6- معیار محیط فرهنگی که گزینه‌­های هر معیار به ترتیب عبارت است از روستای ایراج برای معیار اول، روستای مصر برای معیارهای دوم و سوم، شهر خور برای معیار چهارم، روستای ایراج برای معیار پنجم و مجدداً شهر خور برای معیار ششم.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Prioritization of ecotourism potentials in Khorobiabank desert area by AHP method

نویسندگان [English]

  • Hajarsadat Aal-e-Davoud 1
  • Mohammad-Javad Ghanei-Bafghi 2
  • Akram Neshat 3
  • Mahdi Tazeh 4
1 M. Sc. graduated in combatting desertification of Ardakan University
2 Assistant Professor of Desertification, Ardakan University
3 Department of Agricultural Economics, Faculty of Agriculture & Natural Resources, Ardakan University, P.O. Box 184, Ardakan, Iran
4 Department of Nature Engineering, Faculty of Agriculture & Natural Resources, Ardakan University, P.O. Box 184, Ardakan, Iran.
چکیده [English]

Given the abundance of desert and desert areas in Iran, it is necessary to recognize the basic capabilities of these areas to eliminate restrictions, prevent migration of people and achieve their sustainable development. KhoroBiyabank region is the tourism hub of the central desert of Iran. The aim of this study was to identify the most suitable place for ecotourism in Khorobiabank city and to identify the potential of the region in the field of various ecotourism activities. 30 questionnaires were completed by experts in this field and its results were used using hierarchical analysis in Expert Choice software to achieve the set goals. The results showed that the six criteria studied in order of importance are: 1- biological environment, 2- special values, 3- physical environment (geology and geomorphology), 4- socio-economic and political environment, 5- physical environment ( Climate and climate) and 6- Cultural environment criteria, the options of each criterion are Iraj village for the first criterion, Egypt village for the second and third criteria, Khor city for the fourth criterion, Iraj village for the fifth criterion and again Khor city for the sixth criterion.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ecotourism
  • Khorobiabank
  • Sustainable Development
  • Hierarchical Analysis Method
  • Expert Choice

مراجع

  1. اختصاصی، محمد رضا؛ شفیعی، حامد؛ فزونی، لیلا (1394). دورنمای بیابان‌های جهان. انتشارات دانشگاه یزد. (ترجمه) ص 330.
  2. بورقانی­ فراهانی، سهیلا؛ فرهنگی، علی اکبر و مشهدی، سحر (1393). تحلیل شاخص­های مؤثر بر توسعه صنعت گردشگری روستایی (پیمایشی پیرامون روستای گرمه)، مدیریت دولتی، دانشگاه مدیریت تهران، 5 (1)، 41-64.
  3. تکیه‌خواه، جاهده و حسینی، سید محسن (1397). ارزیابی توان بوم­شناسی به منظور توسعه گردشگری با رویکرد تلفیقیAHP و GIS در محور گردشگری قشلاق سنندج، محیط‌زیست و مهندسی آب. 4(1): 89-84.
  4. ترابی ­میرزایی، فرزاد (1390). توان سنجی طبیعت گردی (بوم‌گردشگری) منطقه حسن آباد بافق به روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و ارزش­گذاری اقتصادی آن، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه یزد، 188 صفحه.
  5. جوادی لاریجانی، عطیه (1387). ارزیابی توان اکوتوریسم شهرستان بهشهر بر مبنای شاخص های حساسیت به فرسایش و پایداریبا استفاده از GIS، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، 192 صفحه.
  6. دارایی، هوشنگ. (1372). تصمیم­گیری به روش AHP، مجله مهندسی صنایع، 1 (3)، 15-24.
  7. درام، الن؛ مور؛ درام، اندی و رنجبر، محسن (1388). مقدمه ای بر برنامه‌ریزی و مدیریت اکوتوریسم - جلد اول. جلد اول، انتشارات آییژ، تهران.
  8. دفتر برنامه­ریزی و توسعه روستایی (1386). مطالعات شاخص­های توسعه پایدار روستایی، وزارت جهاد کشاورزی.
  9. دلبری، سید محمد و بارانی، حسین. (1394). پتانسیل­های گردشگری و توسعه پایدار اکوتوریسمی زیست­بوم بیابانی ایران، فصلنامه فضای گردشگری ایران، 4 (16)، 34-23.
  10. رحیمی، محمود؛ ایروانی، فاطمه و شیبانی، احسان (1395). گردشگری در مناطق کویری و توسعه پایدار، اولین همایش ملی منابع طبیعی و توسعه پایدار زاگرس، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین دانشگاه شهرکرد، ایران.
  11. سپهر، عادل و صفرآبادی، اعظم (1392). تحلیل شاخص­های اثرگذار بر توسعه­ی اکوتوریسم در مناطق بیابانی ایران، پژوهش­های جغرافیای انسانی، 45 (4)، 154-137.
  12. سقایی، محسن و علیزاده، محمد. (1393). بررسی چالش­ها، فرصت­ها و راهکارهای توسعه گردشگری روستایی (مورد مطالعه: روستاهای بیاضه، گرمه و مصر، از شهرستان خوروبیابانک)، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، 114 (3)، 60-41.
  13. شاکری­زاده، ابراهیم و مهدوی، فاطمه. (1394). تعیین قابلیت و توان بوم شناختی شهرستان رودان به منظور کاربری طبیعت­گردی با استفاده از روش تصمیم­گیری چندمعیاره، پژوهش­های جغرافیای طبیعی، 47 (2)، 332-317.
  14. عبداللهی، هدی، متین­خواه، سید حمید، بشری، حسین و حسینی، سید محسن. (1391). تعیین اولویت­های گردشگری در منطقه­ی گاوخونی با استفاده ا­ز فرایند تحلیل سلسله مراتب(AHP)، محیط­زیست طبیعی، مجله منابع­طبیعی ایران، 16 (1)، 111-95.
  15. غلامی ­برنجستانکی، مطهره و شریفی­نیا، زهرا.(1397). اولویت بندی سرمایه­گذاری در مناطق نمونه گردشگری (مطالعه موردی: شهرستان سوادکوه)، فصلنامه علمی-پژوهشی جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه­ای)، 8 (3)، 72-55.
  16. فرجی­راد، عبد­الرضا و احسانی، افسانه (1390). بررسی تأثیر اقامتگاه­های محلی (خوشه سار بوم گردی) بر ارتقاء سطح زندگی جامعه محلی (با تأکید بر روستای گرمه و شیب دراز)، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، 8 (30)، 77-63.
  17. گلابچی، محمود؛ خلعتبری­زمانپور، رامتین و آکوچکیان، سارا. (1394). انتخاب ساختگاهی مناسب برای ساخت مجموعه گردشگری-اقامتی در منطقه کویری با استفاده از روش AHP نمونه موردی: شهرستان خوروبیابانک. مرمت و معماری ایران، 5 (16)، 34-17.
  18. محبی، مرتضی (1393). توسعه گردشگری و تفش آن در دگرگونی چهره خوروبیابانک، انتشارات مگستان، 234صفحه.
  19. مرادی، محمود. و اسماعیل نژاد، مرتضی. (1389). ژئوتوریسم بیابان‌های ایران، اولین کنفرانس ملی بیایان­های ایران، فرصت­ها و تهدیدها. دانشگاه بیرجند، ایران.
  20. Balt, S., Hiromichi, F. and Renchin, T., (2012). Ecotourism planning with the participation of local people in Fibiger City, Mongolia. South Asian Journal of Tourism and Heritage, 5(1),17-34.
  21. Chou, T.Y., Hsu, C.L. and Chen, M.C., (2008). A fuzzy multi-criteria decision model for international tourist hotels location selection. International journal of hospitality management, 27(2), 293-301.
  22. Eligh JW. (1999). Ecotourism: an introduction by David A. Fennell, Routledge. Sustainable Development. 7 (4):204.
  23. Gunn, C, A. (1994). Tourism Planning Basics, Concepts, Cases. Third edition. Routledge.
  24. Jeong, J.S., García-Moruno, L., Hernández-Blanco, J. and Jaraíz-Cabanillas, F.J., 2014. An operational method to supporting siting decisions for sustainable rural second home planning in ecotourism sites. Land use policy, 41, 550-560.
  25. Kumari, S., Behera, M.D. and Tewari, H.R., (2010). Identification of potential ecotourism sites in West District, Sikkim using geospatial tools. Tropical Ecology, 51(1), 75-85.
  26. Nahuelhual, L., Carmona, A., Lozada, P., Jaramillo, A. and Aguayo, M., (2013). Mapping recreation and ecotourism as a cultural ecosystem service: an application at the local level in Southern Chile. Applied Geography, 40, 71-82.
  27. Santarém, F. and Paiva, F., (2015). Conserving desert biodiversity through ecotourism. Tourism Management Perspectives, 16, 176-178.
  28. Ezcurra, Exequiel, ed. (2006). Global deserts outlook. UNEP/Earthprint.‏
  29. WU, Y., FAN, K. and LI, L.T., (2009). Tourism Resources and Comprehensive Evaluation for Tengger Desert Geopark in Alax Banner, Inner Mongolia [J]. Journal of Desert Research, 3, p.006
مطالعات جغرافیایی مناطق خشک
دوره 13، شماره 50
اسفند 1401
صفحه 16-1

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار