تحلیل اثرگذاری توسعه اکوتوریسم در توانمندسازی اقتصاد روستاییان (نمونه: روستاهای دارای اقامتگاه بومگردی شهرستان کرمان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشکده جغرافیا و برنامه‌ریزی محیط‌زیست، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایـران.

2 گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشکده جغرافیا و برنامه‌ریزی محیط‌زیست، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایـران

10.22034/jargs.2023.378560.1006

چکیده

هدف: اکوتوریسم با اهداف چند جانبه یعنی حفاظت از محیط زیست، احترام به جوامع محلی و ارتقای مؤلفه­‌های فرهنگی- اجتماعی و اقتصادی جامعه میزبان سروکار دارد که این اهداف همخوان با مفهوم توسعه پایدار است. بنابراین هدف از پژوهش حاضر بررسی اثر توسعه اکوتوریسم در توانمندسازی اقتصادی روستاهای دارای اقامتگاه بومگردی شهرستان کرمان بوده است.
روش و داده: این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی صورت پذیرفته و از نوع پژوهش­‌های کاربردی است. برای جمع‌­آوری اطلاعات مورد نیاز، از مطالعات اسنادی استفاده شده است، نهایتاً به کمک نرم‌­افزار PLS Smart به تجزیه و تحلیل داده‌­ها پرداخته شد. طبق مطالعات صورت گرفته، از بین ۵۲۱ روستای دارای سکنه شهرستان کرمان، ۱۷ روستای گردش‌گرپذیر و دارای اقامتگاه‌­های بوم‌گردی به عنوان جامعه آماری انتخاب شدند. جهت تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شد و تعداد ۳۸۰ پرسشنامه در بین روستاییان ساکن دارای روستاهای اقامتگاه بومگردی به منظور گردآوری داده­‌های لازم توزیع شد.
یافته‌ها: نتایج تحقیق نشان داد بیشتر شاخص­‌ها و مولفه‌­های اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی، زیست محیطی، کالبدی و مدیریتی از نظر بار عاملی بین ۰/۶ تا ۰/۸ بوده، که عمدتاً میزان اثرگذاری شاخص­‌ها بین ۰/۴ تا ۰/۷ و از نظر معناداری، کلیه مولفه‌­ها دارای مقدار T بالاتر از ۱/۹۶ بوده که بدین گونه معناداری و تاثیرات مثبت آن‌ها تایید شد. از طرفی تاثیر اکوتوریسم بر مولفه کلی اقتصادی برابر با ۰/۷۱۷ بوده که نشان از تاثیرات نسبتاً بالای حضور گرشگران در بهبود وضعیت اقتصادی روستاهای هدف دارد.
نتیجه‌گیری: در مجموع تاثیرات اکوتوریسم بر شاخص‌­های درآمد، معیشت، رفاه عمومی، هزینه زندگی، تولیدات بومی و دیگر عوامل نواحی روستایی منطقه، در سطح نسبتاً بالایی قرار دارد. همچنین تاثیر بوم‌­گردی بر مولفه کلی اقتصادی برابر با 484/0 بوده، که نشان از تاثیرات نسبتاً بالا دارد. لذا می‌­توان بیان نمود که توسعه بوم­‌گردی در تحقق این امر در تحول اقتصادی روستائیان بسیار تسریع کننده خواهد بود.
نوآوری، کاربرد نتایج: نتایج این تحقیق می‌تواند در نواحی روستایی مشابهی که دارای اقامتگاه بوم‌گردی هستند، مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of the effectiveness of ecotourism development in empowering the economy in the rural areas

نویسندگان [English]

  • Marzie Pourjoopary 1
  • Seyed Hadi Tayebnia 1
  • aboozar paydar 2
1 Department of Geography and Rural Planning, Faculty of Geography and Environment Planning, University of Sistan and Baluchestan, Zahedan, Iran.
2 Department of Geography and Rural Planning, Faculty of Geography and Environment Planning, University of Sistan and Baluchestan, Zahedan, Iran
چکیده [English]

Aim: The purpose of the present research was to investigate the development of eco-tourism in the villages of Kerman city in their economic empowerment.
Material & Method: This research is done by descriptive-analytical method and is of applied research type. To collect the required information, document studies have been used, and finally the data was analyzed with the help of PLS Smart software. According to the studies, among the 521 inhabited villages of Kerman city, 17 touristic villages with ecotourism residences were selected as the statistical population. To determine the sample size, Cochran's formula was used, so 380 questionnaires were prepared in order to advance the problem and to determine the questionnaire size of each point, the proportion of the number of households in the villages to the total number of households was used.
Finding: The results of the hypothesis test showed that most socio-cultural, economic, environmental, physical and managerial indicators and components were between 0.6 and 0.8 in terms of factor loading, and in terms of the effects of the structural equation model, the effects of the indicators are mostly between 0.4 and 0.7 and in terms of significance, all components have a t value higher than 1.96 and their significance and positive effects were confirmed.
Conculsion: The effect of eco-tourism on the overall economic component is equal to 0.484, which shows relatively high effects. Finally, it can be said that the effects of ecotourism development on indicators of income, livelihood, general welfare, cost of living, local production and other factors have been at a relatively high level. Therefore, the development of eco-tourism can be considered effective at least in the economic growth sector.
Innovation: The results of this research can be used in similar rural areas that have ecotourism accommodation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • eco-tourism
  • empowerment
  • rural economy
  • Kerman city