کشور ایران یکی از مناطق زلزله‌خیز دنیا می‌باشد و گسل‌های فعّال زیادی با روندهای مختلف در این کشور وجود دارند که هر از چندگاهی با فعالیت‌های خود موجب خسارات فراوان جانی و مالی می‌شوند. با استفاده از برخی شواهد و شاخص‌های ژئومورفیک، می توان به میزان فعالیت نسبی گسل‌ها پی‌برد. در این تحقیق قسمتی از رشته کوه‌های البرز در محدوده استان سمنان از نظر فعالیت‌های نئوتکتونیکی مورد بررسی قرار گرفته است. در این زمینه شاخص‌های کمّی مختلفی به کار گرفته شد. برخی از این شاخص‌ها از روی حوضه‌های آبریز استخراج شد که شامل: نسبت پهنای چارک‌ها، نسبت مساحت چارک‌ها، نسبت جامی و شاخص عدم تقارن حوضه‌ها می‌باشند. اما نیمرخ آبراهه‌های اصلی نسبت به فعالیت‌های تکتونیکی از حساسیت بالاتری برخوردار می‌باشند. ازاینرو، مهمترین شاخص‌های کمّی از روی نیمرخ آبراهه‌های اصلی استخراج شد که به نحو بهتری میزان فعالیت‌های نئوتکتونیکی را منعکس می‌سازند و مهمترین آنها شامل استخراج شاخص گرادیان طولی، شاخص انحراف از نیمرخ و شاخص تقعّر می‌باشند و کمّیّت‌های مختلفی از روی این شاخص‌ها حاصل شد. همچنین شاخص‌های دیگری مانند سینوزیته جبهه کوهستان و نسبت پهنای کف دره به ارتفاع دره مورد استفاده قرار گرفت. برای استخراج شاخص‌های کمّی از نقشه‌های توپوگرافی مقیاس 1:25000، نقشه‌های زمین‌شناسی مقیاس 1:100000، تصاویر DEM با قدرت تفکیک 10 متر و تصاویر ماهواره‌ای IRS استفاده شد. که در این زمینه از نرم‌افزارهای Arc GIS، Global Mapper و اتوکد بهره گرفته شد. شاخص‌ها نسبت به خط مرجعی که به طول تقریبی 48 کیلومتر از غرب به شرق منطقه کشیده شد، مورد سنجش قرار گرفت. روند تغییرات و موقعیت شاخص‌ها نسبت به خط مرجع در اکثر موارد از روند دو گسل عمده منطقه مورد مطالعه یعنی گسل‌های شاهرود و طزره تبعیت می‌کنند. نتایج حاصل از این شاخص‌ها به همراه برخی از شواهد موجود، نشان دهنده فعّال بودن منطقه از نظر فعالیت‌های نئوتکتونیکی می‌باشد.
واژگان کلیدی: نئوتکتونیک، گسل شاهرود، گسل طزره، شاخص‌های ژئومورفیک، البرز شرقی.
رضائی مقدم, محمد حسین, & خیری زاده, منصور. (1401). ارزیابی فعالیت‌های نئوتکتونیکی با استفاده از شاخص‌های کمّی ژئومورفیک (منطقه مورد مطالعه: بخشی از البرز شرقی در شمال استان سمنان). مطالعات جغرافیایی مناطق خشک, 5(18), 19-36.
MLA
محمد حسین رضائی مقدم; منصور خیری زاده. "ارزیابی فعالیت‌های نئوتکتونیکی با استفاده از شاخص‌های کمّی ژئومورفیک (منطقه مورد مطالعه: بخشی از البرز شرقی در شمال استان سمنان)". مطالعات جغرافیایی مناطق خشک, 5, 18, 1401, 19-36.
HARVARD
رضائی مقدم, محمد حسین, خیری زاده, منصور. (1401). 'ارزیابی فعالیت‌های نئوتکتونیکی با استفاده از شاخص‌های کمّی ژئومورفیک (منطقه مورد مطالعه: بخشی از البرز شرقی در شمال استان سمنان)', مطالعات جغرافیایی مناطق خشک, 5(18), pp. 19-36.
VANCOUVER
رضائی مقدم, محمد حسین, خیری زاده, منصور. ارزیابی فعالیت‌های نئوتکتونیکی با استفاده از شاخص‌های کمّی ژئومورفیک (منطقه مورد مطالعه: بخشی از البرز شرقی در شمال استان سمنان). مطالعات جغرافیایی مناطق خشک, 1401; 5(18): 19-36.
)