شناسایی و تحلیل پیشران‌های کلیدی مؤثر بر تحقق‌پذیری طرح‌های آمایش سرزمین (مطالعه‌ی موردی: استان خراسان رضوی)

نویسندگان

1 دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشگاه خوارزمی

3 دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات

چکیده

آینده‌پژوهی در برنامه‌ریزی آمایش سرزمین با تأکید بر عوامل کلیدی، پیشران‌ها و فقدان قطعیت‌های توسعه‌ی مناطق در فضای برنامه‌ریزی به برنامه‌ریز اجازه می‌دهد در فرآیند تصمیم‌گیری پیرامون مسائلی با پیچیدگی‌های زیاد و عدم قطعیت‌های بالا، با تمرکز بر پیشران‌های کلیدی به حل مسائل مبهم و دیریاب فائق آید؛ و با در اختیار داشتن این پیشران‌ها به‌عنوان اهرم کنترل، به نگاشت و مدیریت آیند‌ه‌ی مطلوب بپردازد. در پژوهش حاضر تلاش شده است تا با مشارکت مدیران استانی و خبرگان دانشگاهی، مهم‌ترین پیشران‌های تأثیرگذار بر تحقق‌پذیری آمایش استان خراسان رضوی شناسایی شود. فرآیند حاکم بر این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و نوع روش پژوهش توصیفی-تحلیلی است. ماهیت داده‌ها کیفی بوده و روش گردآوری داده‌ها و اطلاعات به صورت کتابخانه‌ای، اسنادی و پیمایشی (مصاحبه) است. با بررسی منابع علمی، 107 عامل مؤثر بر تحقق‌پذیری طرح‌های آمایش سرزمین شناسایی شد که در 10 بُعد دسته‌بندی شدند که از دو گروه و درمجموع 29 نفر شامل مدیران سازمان‌های مرتبط با فرآیند آمایش سرزمین در استان و متخصصان دانشگاهی طی پرسشنامه­‌ی حضوری و آنلاین درخواست شد که مقایسه‌ی زوجی میان عوامل تأثیرگذار صورت پذیرد. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها مبتنی بر تکنیک‌های آینده‌پژوهی ازجمله پویش محیطی، تحلیل ساختاری و تحلیل تأثیر متقابل است. نتایج نشان داد در بخش عوامل اصلی عدم تحقق‌پذیری طرح‌های آمایش سرزمین، عوامل «اقتصادی»، «مهاجرت و حاشیه‌نشینی» بیش‌ترین تأثیرگذاری را داشته و در بین عوامل فرعی نیز عوامل «محدودیت منابع، موقعیت مرزی استان و جامعیت نداشتن شناخت تمام قلمرو موردمطالعه» و نیز «کمبود اطلاعات، ضعف مراکز تهیه­‌ی طرح‌های آمایشی و حضور کم‌رنگ مراکز دانشگاهی» جزء سه پیشران مهم اول است و متغیر «مشارکت اندک مردم در اجرای طرح‌های عمرانی و کلان اقتصادی (سرمایه‌ی بخش خصوصی)»، «اقتصاد متکی بر نفت و ساختار اقتصاد رانتی» و «ناهماهنگی بین سازمان‌های متولی و نبود یک ‌نهاد قانونی برای مدیریت سرزمین» در رتبه‌های بعدی قرار دارند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Identification and analysis of key drivers affecting the feasibility of Land use planning (Case study: Khorasan Razavi province)

نویسندگان [English]

  • mahdi javanshiri 1
  • Muslim Namdarzadeh 2
  • Sirus Nabiuni 3
چکیده [English]

Futurism in land use planning with emphasis on key factors, drivers and lack of certainty of regional development in the planning space, allows the planner in the decision-making process on issues of high complexity and high uncertainty, focusing on Overcome key drivers to solve vague and elusive problems; And with these propellants as control levers, to map and manage the desired future. In the present study, with the participation of provincial administrators and university experts, an attempt has been made to identify the most important drivers affecting the feasibility of planning in Khorasan Razavi province. The process governing this research is descriptive-analytical in terms of purpose, application and type of research method. The nature of the data is qualitative and the method of collecting data and information is library, documentary and survey (interview). By examining scientific sources, 107 factors affecting the feasibility of land use planning projects were identified, which were classified into 10 dimensions; The two groups and a total of 29 people, including managers of organizations related to the Land use planning process in the province and university experts were asked in a face-to-face and online questionnaire to make a pairwise comparison between the influential factors. Data analysis is based on futures research techniques such as environmental scanning, structural analysis and interaction analysis. The results showed that in the main factors of non-feasibility of land management plans, "economic" and "migration and marginalization" factors had the most impact, and among the sub-factors, "resource constraints, border location and lack of comprehensive knowledge of the entire study area" and "Lack of information, weakness of planning centers and low attendance of university centers" are among the first three important drivers and the variable "low participation of people in the implementation of development and macroeconomic projects (private capital)", "oil-based economy and rent economy structure" "And" inconsistency between the responsible organizations and the lack of a legal unit for land management "are in the next ranks.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Land Use Planning
  • Futurism
  • Key drivers
  • economic factors
  • Mikmak
  • Khorasan Razavi

مراجع

Abuya, D, Oyugi, M, & Oyaro, E. (2019). Management of the Effects of Land Use Changes on Urban Infrastructure Capacity: A Case Study of Ruaka Town, Kiambu County, Kenya. American Journal of Geographic Information System, 8(4), 158-190.‌ Alizadeh, R, Lund, P. D, Beynaghi, A, Abolghasemi, M. & Maknoon, R. (2016). An integrated scenario-based robust planning approach for foresight and strategic management with application to energy industry. Technological Forecasting & Social Change, 104, 162-171 Amin Nayeri, B, Zali, N. & Motavaf, SH. (2017). Identifiation of regional development drivers by scenario Planning. Urabn Manage Energy Sustinability, 1(2), 90-103. Chen, Q, Chen, H, Wang, J, Zhao, Y, Chen, J, & Xu, C. (2019). Impacts of Climate Change and Land-Use Change on Hydrological Extremes in the Jinsha River Basin. Water, 11(7), 1398.‌ Choi, B. C, Pang, T, Lin, V, Puska, P, Sherman, G, Goddard, M, ... & Clottey, C. (2005). Can scientists and policy makers work together. Journal of Epidemiology & Community Health, 59(8), 632-637.‌ Ghorbani, H, Hafezi Moghads, N, & Kashi, H. (2015). Effects of land use on the concentrations of some heavy metals in soils of Golestan Province, Iran. Journal of Agricultural Science and Technology, 17(4), 1025-1040.‌ Godet, M. & Durance, P. (2011). Strategic foresight for corporate and regional development. UNESCO Publishing. Godet, M. (1994). From anticipation to action, a handbook of strategic prospective. UNESCO publishing Godet, M, Durance, P, & Gerber, A. (2008). Strategic foresight la prospective. Cahiers du LIPSOR, Paris.‌ Jiang, X, Wang, H, Guo, X, & Gong, X. (2019). Using the FAHP, ISM, and MICMAC Approaches to Study the Sustainability Influencing Factors of the Last Mile Delivery of Rural E-Commerce Logistics. Sustainability, 11(14), 3937.‌ Joorabian Shooshtari, S, Shayesteh, K, Gholamalifard, M, Azari, M, Serrano-Notivoli, R, & López-Moreno, J. I. (2017). Impacts of future land cover and climate change on the water balance in northern Iran. Hydrological Sciences Journal, 62(16), 2655-2673.‌ King, A. (2016). Science, politics and policymaking. EMBO reports, 17(11), 1510-1512.‌ Latifi, M. M, Ghalambor, M. A. & Azimi, S. H. R. (2012). Foresight and evaluating Iran's automotive industry development applying a scenario planning approach, Canadian Social Science, 8(1), 170-185. Medina, E, Arce, R. d. & Mahia, R. (2015). Barriers to the investment in the Concentrated Solar Power sector in Morocco: A foresight approach using the Cross Impact Analysis for a large number of events. Futures, 71, 36-56. Mirkatouli, J, Hosseini, A, & Neshat, A. (2015). Analysis of land use and land cover spatial pattern based on Markov chains modelling. City, Territory and Architecture, 2(1), 4.‌ Rosen, J. (2018). How your science can shape policy Decision-makers need researchers' input on societal issues. Nature, 560(7720), 671-673.‌ Stratigea, A. (2013). Participatory policy making in foresight studies at the regional level–a methodological approach. Regional Science Inquiry, 5(1), 145-160.‌ Stratigea, A, Giaoutzi, M. & Papadopoulou, Ch. (2010). Foresight analysis in AG2020: the case of Kastelli-Herakleion-Crete- A participatory methodological framework as a part of WP6 report titled: Foresight analysis on the regional basis-case studies. 1-151. Taleshi, M, Afrakhteh, H. & Rahimipour Sheikhani Nejad, M.A. (2017). Analysis of the factors affecting changes in land cover patterns in rural districts in east of Guilan Province(Iran) for foresight. Review of Environment and Earth Sciences, 4(2), 51-65. Vivanco-Aranda, M, Mojica, F. J. & Martinez-Cordero, F. J. (2011). Foresight analysis of tilapia supply chain(Sistema Producto) in four states in Mexico: Scenario and Strategies for 2018. Technological Forecasting & Social Change. 78, 481-497. William J, & Fasano, Jr. (2007). Screening the Brighter Tomorrow Urban Utopias in Contemporary Cinema. International making cities livable conference, Portland, Oregon. Foundation of Development Tomorrow. 2005. Methods of Technology Foresight, Knowledge Light Technology Development Institute, Tehran.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار